‘T BEGIN
In 1505 worde de Ouwe-Dyk opleverd. Soa souwen wij ’t in deuze tiid sêge. De waterkering waar ’n feit. Niet dat hij sterk genog waar om elke storm ’t hoofd te bieden. Ni, hij waar niet fan die kwaliteit, die’t wij nou wonnen binne. In 1600 kreeg de Ouwe-Dyk help fan de Nije-Dyk en tegaar hewwe se ’t Bildt lang beskerme kinnen. Wel kwammen d’r in de achtynde eeuw nag twee inpolderings bij, maar foor ônze streek binne die niet fan direkt belang.
DE OUWE-DYK
De Ouwe-Dyk loopt fan Dykshoek in ’t westen tot ferbij Ouwe-Syl, in ’t oasten. In de loop der eeuwen ontston behalve Ouwe-Syl, nag ’n kern, te weten Nij Altoenae en der kinne je dan ok nag ’n stikky Ouwe-Dyk bijrekene, soawel ten oasten as ten westen fan die kern.
ONTWIKKELING
Gaan wij nou dan feerder west-an en bepale wij ôns tot de westerse helft fan de Ouwe-Dyk, dan belande wij starichys an in ’n streek, die’t him in de history wat âns ontwikkeld het. Waar dat ’t gefolg fan’t feit, dat dut stik dyk in sekere sin ’n úthoek waar? Dat hier de landbou foor meester opsloeg? Dat de omstannigheden fan de beweuners, die’t foor hur bestaan op die landbou anwezen waren, in de achtynde en negentynde eeuw frij útsichtsloas waar? Dat dut gebied foor de “gemeente” d’r ’n bitsy bijhong, gyn skoalen, gyn goeie ferbinings met de bestaande dorpen? Gedeeltelik leve motte fan de fisserij, ’n ruug bestaan? Ja, neffens mij kinne je dut alles samenfatte: de beweuners fan dut stik Ouwe-Dyk mosten hur sels maar rêde!! En dat danen se ok!
OAST- EN WESTHOEK
Dut stik Ouwe-Dyk, dat historys ferdeeld worde in ’n oasters part, de Oasthoek, en ’n westers part, de Westhoek, waar unyk en is unyk en sil dat ok altyd blive. In de negentynde eeuw is d’r sprake fan ’n form fan onderwys, soawel in de Oasthoek as in de Westhoek. Dat groeide om 1900 hine út tot de bou fan ’n echte legere skoal, met skoalhuus foor de hoofdmeester. De baide skoalen stonnen bij de dyk lâns. De Westhoek, wer’t de skoal te klain worde, kreeg an de súdkant fan de Ouwe-Dyk in 1899 ’n geheel nij gebou met ’n groat skoalplain an de noordkant en ’n tún an de súdkant. De skoalen gâven de streek, soawel de Westhoek, as de Oasthoek, in mindere mate meskien, ’n form fan dorps-ansien. Baide delen fan de Ouwe-Dyk hadden ’n kern: de skoal.
FERANDERINGS
De Oast- en Westhoek maakten de eerste wereld oorlog met. En ok de tweede. Maar derna kwammen de feranderings. De industriële revolússy, die’t al foor 1900 begonnen waar, had in Amerika al groate forms annommen en doe’t dan West Europa na 1945 weer opboud worre most, gebeurde dat fanút Amerika. Der kwam de Marshall hulp weg. Met as gefolg dat de meganisasy in frij hoog tempo besit nam fan de landbou in Nederland en dus ok an de Ouwe-Dyk syn sporen naliet. De gefolgen foor de landbou waren groat in positive sin, de gefolgen foor de beweuners groat in negative sin: de Oast- en Westhoek ontfolkten! De skoal in de Oasthoek most eerst beliis geve. Deur de Westhoek dorpsstatus te geven, worde de opheffing fan de Westhoekskoal nag ’n klaine twintig jaar opkeerd.
WIJ RÊDE ÔNS SELS!
Soawel de Oasthoek as de Westhoek misse dus hur hart, maar de beweuners, die’t foor ’n klain deel nag fan de landbou bestaan, hewwe in feite nag deselde instelling as hondert jaar leden: wij rêde ônssels!
